Wageningen, The Netherlands
19 mei 2011
Onderdeel: Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN)
Eind mei gaan medewerkers van het Centrum voor Genetische Bronnen, Nederland van Wageningen UR (CGN) en van lokale onderzoekinstituten in Azerbeidzjan, Georgië en Armenië in de natuur op zoek naar zaden van wilde spinazie. Ze hebben vooral belangstelling voor Spinacia tetrandra, een wilde soort die verwant is aan onze spinazie. Waarschijnlijk heeft deze soort eigenschappen die heel waardevol zijn voor de veredeling van spinazie en het onderzoek aan deze groente. De expeditie zal ongeveer vier weken duren en zal hopelijk tientallen zaadmonsters opleveren.
Foto: Chris Kik, 'schatbewaarder' van de groentezaden in de Nederlandse genenbank, verzamelt zaden van wilde soorten en landrassen. Voor behoud van biodiversiteit en een duurzame landbouw. Op de foto verzamelt Kik zaden van wilde prei-soorten in Griekenland. Eind mei 2011 gaat hij in Azië zaden van wilde spinazie verzamelen.
Chris Kik, ‘schatbewaarder’ van de groentegewassen van de Nederlandse genenbank: “De Trans Kaukasus is een belangrijk oorsprongsgebied van spinazie, je vindt er bijvoorbeeld de wilde soort Spinacia tetrandra die nauw verwant is aan de spinazie die wij kennen. In centraal Azië komt een andere wilde verwant van spinazie voor, namelijk Spinacia turkestanica. Beide gebieden tezamen kunnen we dan ook het ‘genencentrum’ noemen van spinazie. De planten van de wilde spinazie-soorten hebben waarschijnlijk hele waardevolle eigenschappen voor de spinazieveredeling. We hopen bijvoorbeeld wilde spinazie te vinden die extra weerstand heeft tegen ziekten en plagen. Daarmee kunnen we de voedselproductie hopelijk weer een stapje zekerder én duurzamer maken”.
Met het verzamelen van wilde spinaziesoorten levert het CGN ook een bijdrage aan het behoud van biodiversiteit van de soorten, vooral omdat de milieus waar ze in voorkomen kwetsbaar zijn. In Centraal Azië groeit de wilde spinazie langs niet-bemeste en niet-geïrrigeerde akkers. Op het moment dat de boeren deze akkers gaan bemesten en irrigeren om hogere gewasopbrengsten te realiseren, ontstaat het risico dat de soort zal uitsterven. Wij slaan de zaden niet alleen op, we zorgen ook dat we de hoeveelheid en de kwaliteit van het zaad op peil houden. Zo kunnen we voorkomen dat de soorten en hun waardevolle eigenschappen voor goed verdwijnen”.
Op dit moment zijn er wereldwijd in genenbanken slechts ongeveer 30 ‘herkomsten’ (unieke zaadmonsters) aanwezig van de twee genoemde wilde spinaziesoorten. Dat kleine aantal is een belemmering van de ontwikkeling van nieuwe spinazierassen en het doen van innovatief onderzoek. Daarom is Kik al in 2008 in Oezbekistan and Tadzjikistan geweest om ook een andere wilde verwant van spinazie te verzamelen, namelijk Spinacia turkestanica. Kik: “Van deze wilde verwant van spinazie hebben we uiteindelijk 70 ‘herkomsten’ verzameld. Samen met veredelingsbedrijven en instituten onderzoeken we hoe waardevol het materiaal is voor de veredeling en het onderzoek”.
Voor de meeste consumenten is er maar één soort verse spinazie: de spinazie die in de winkel ligt. Bij appels zijn de verschillende rassen te herkennen, maar bij spinazie lukt dat niet zo makkelijk.
Kik: “En toch is ook bij spinazie veel variatie te vinden. De spinazie die je nu in de winkel vindt, is aangepast aan onze wensen van nu. Wensen van consumenten, handelaren en telers. De spinazie moet passen bij de smaak van nu, goed in te vriezen zijn en ga zo maar door. Die wensen veranderen continu. En dan is het maar de vraag of de veredelingsbedrijven spinazie in huis hebben die aan de nieuwe wensen voldoet. Als dat niet zo is, zullen ze nieuwe types, nieuwe rassen, moeten ontwikkelen. Dan is het heel belangrijk om ook met wilde soorten te kunnen kruisen. Dan krijg je ‘nieuw bloed’ en kan je spinazie ontwikkelen die andere eigenschappen heeft dan de spinazie die je nu in de winkel vindt”
De Nederlandse genenbank heeft veel zaden van groentegewassen, wereldwijd is het een van de top-genenbanken in de groentes. Van spinazie heeft de genenbank zaden van maar meer dan 400 verschillende spinazie-herkomsten: van moderne en oude rassen, van landrassen én van wilde soorten. Daarmee is de Nederlandse genenbank de grootste spinazie-genenbank van de wereld. Die zaden worden gebruikt voor veredeling en onderzoek bij bedrijven en instituten over de hele wereld. Per jaar krijgt het Centrum Genetische Bronnen
Gene bank expedition to collect seeds of wild spinach in the Trans Caucasus
In late May, employees from Wageningen UR’s Centre for Genetic Resources, the Netherlands (CGN) and local research institutes in Azerbaijan, Georgia and Armenia will be searching for wild spinach seeds. Their main interest is Spinacia tetrandra, a wild spinach that is related to the spinach we are familiar with in shops today. It seems likely that the wild spinach has properties that will be of considerable valuable for breeding and research into this vegetable. The expedition will take approximately four weeks and hopefully provide scientists with scores of seed samples.
“The Trans Caucasus is an important region of origin for spinach,” says Chris Kik, ‘treasurer’ of the Dutch gene bank’s vegetable crops. “The wild species Spinacia tetrandra is closely related to the spinach we know grows there, for example. Another wild species, Spinacia turkestanica, grows in Central Asia and we can justifiably call these two regions the ‘gene centre’ of spinach. The plants of these wild spinach species probably have highly valuable properties for spinach breeding. We hope to find wild spinach that has extra resistance against pathogens and plagues, for instance, which would enable us to make food production securer and more sustainable.”
By collecting wild spinach CGN is also contributing to the conservation of their biodiversity, especially as the environments in which they grow are so vulnerable. “In Central Asia, the wild spinach grows close to non-fertilised and non-irrigated land,” adds Kik. “Once farmers start fertilising and irrigating this land to realise higher yields, the species will be at risk of becoming extinct. In addition to storing the seeds, we are ensuring that the quantity and quality of the seeds are conserved. This way we can prevent the seed samples collected, also known as accessions, and their valuable properties from disappearing for good.”
Global gene banks currently only contain around 30 accessions of the two abovementioned wild spinach species. This small number hinders the development of both new spinach varieties and the innovative research. For this reason Kik visited Uzbekistan and Tajikistan already back in 2008 to collect Spinacia turkestanica. Kik: “We eventually managed to collect around 70 accessions and, in cooperation with breeding companies and institutes, are now studying how valuable the material is for breeding and research.”
Most consumers only know one type of spinach; the one sold in our shops. While it is easy to recognise the different varieties of apples, for instance, this is not the case with spinach. Kik: “And yet there are many different varieties of spinach available. The spinach we buy has been adapted to meet the current demands of consumers, traders and breeders. It has to suit the preferred taste, be easy to quick-freeze, and so on. These requirements are constantly changing and the question is whether breeding companies have a spinach variety that meets future demands. If not they will have to develop new types, which will make it very important to crossbreed with wild varieties to add ‘new blood’ and develop spinach with other properties than those seen in stores today.”
The Dutch gene bank has many seeds of vegetable crops, and is one of the leading vegetable gene banks in the world. It houses over 400 different spinach accessions, from modern varieties and landraces to wild species, making the Dutch gene bank the world’s largest for spinach. The seeds are used for breeding and research at companies and institutes the world over and CGN receives around 350 requests for spinach accessions a year.
The Centre for Genetic Resources, the Netherlands (CGN) is part of the international expertise organisation Wageningen UR (University & Research centre). Our mission is ‘To explore the potential of nature to improve the quality of life’. Within Wageningen UR, nine research institutes – both specialised and applied – have joined forces with Wageningen University and Van Hall Larenstein University of Applied Sciences to help answer the most important questions in the domain of healthy food and living environment. With approximately 40 locations (in the Netherlands, Brazil and China), 6500 members of staff and 10,000 students, Wageningen UR is one of the leading organisations in its domain worldwide. The integral approach to problems and the cooperation between the exact sciences and the technological and social disciplines are at the heart of the Wageningen Approach.
Topics
Species
