Wageningen, The Netherlands
April 1, 2016
Plant roots exhibit starling behaviour. The interactions between roots are essential to the continued existence of rich biodiversity in wild plant communities. This is part of a new mathematical theory that Berendse presented in his farewell address as Professor of Nature Conservation and Plant Ecology on March 31 in Wageningen. Berendse denounced the current ammonia and pesticide policies and called for the establishment of a regional network to solve the problems with conservation caused by adjacent farming.
In his 40-year career in research, Professor Frank Berendse (1951) focused primarily on understanding the shifts in the species composition of wild plant communities. According to Berendse, the key to this understanding lies in the interplay between the mutual competition of plant species and the interactions with the fungi that infest them. “Similar to swarms of starlings, in which each starling only responds to what its neighbour is doing, the strong reaction of roots to each another leads to a high degree of spatial self-organisation. That process dampens the fluctuations in plant communities, making the risk of a plant species disappearing much smaller.” Berendse is currently writing a book on this topic.
Toxic blanket
Looking at the current state of nature in the Netherlands, he pointed primarily at the ongoing biological impoverishment of farmland. This farmland is crucial for the survival of wild plants and animals in the Netherlands because it represents 60 percent of our land area, compared with only 12 percent that consists of real natural habitat. The dramatic impoverishment can be solved only by addressing the key factors involved. Restoration of grassland birds cannot succeed without raising the groundwater level and reducing fertilisation. In regions with arable farming, pesticide use should be drastically reduced to save farmland birds. “However, despite rapidly growing scientific evidence, the Dutch government is still unwilling to put an end to the toxic blanket that covers the Netherlands,” said Berendse.
Regional nature networks
The fact that agriculture and nature are intertwined in large parts of the Netherlands has far-reaching implications for both farming and nature conservation. “We can preserve natural habitats in the long term only if we develop a coherent strategy for agriculture and nature, and make choices,” said Berendse in his farewell lecture entitled Tussen idealisme en wetenschap (‘Between idealism and science’). He advocates creating coherent regional plans for agriculture and nature. “This can best be done by establishing regional nature networks: clusters of nature reserves that include the adjacent farmland. Investments in agricultural nature management, organic farming and small-scale recreation should then be concentrated within these networks.”
More nature
In all cases, the area of land and water that is earmarked as nature reserve is the crucial factor that determines the survival of wild plants and animals. The most recent calculations of survival probability have shown that the required area is probably much greater than previously thought.
‘Plantenwortels vertonen spreeuwengedrag’, afscheidsrede prof. Frank Berendse
Plantenwortels vertonen spreeuwengedrag. Het zijn de interacties tussen wortels die er voor zorgen dat de grote soortenrijkdom van wilde plantengemeenschappen blijft bestaan. Dat laat scheidend hoogleraar Frank Berendse van Wageningen University zien in een nieuwe wiskundige theorie, die hij lanceert in zijn afscheidsrede als hoogleraar Natuurbeheer en plantenecologie op 31 maart in Wageningen. Berendse hekelt het huidige ammoniak- en bestrijdingsmiddelenbeleid en pleit voor het instellen van regionale natuurnetwerken om de problemen in natuurbeheer en aangrenzende landbouw op te lossen.
In zijn veertigjarige carrière heeft prof. Frank Berendse (1951) vooral onderzoek gedaan om de verschuivingen in de soortensamenstelling van wilde plantengemeenschappen te begrijpen. De sleutel ligt in het samenspel van de concurrentie tussen plantensoorten en de interacties met de schimmels die hen belagen, concludeert prof. Berendse. “Net als bij spreeuwenzwermen, waarin iedere spreeuw alleen reageert op wat zijn buurman of buurvrouw doet, leidt de sterke reactie van wortels op elkaar tot een hoge mate van ruimtelijke zelforganisatie. Dat dempt de fluctuaties in plantengemeenschappen, waardoor het risico dat een plantensoort verdwijnt veel kleiner wordt.” Berendse werkt momenteel aan een boek over dit onderwerp.
Gifdeken
Kijkend naar de stand van zaken in de Nederlandse natuur, wijst hij in de eerste plaats op de nog steeds voortgaande biologische verarming van het agrarische gebied. Die landbouwgrond is van belang voor het voorbestaan van wilde planten en dieren in ons land omdat het 60 procent van het Nederlandse landoppervlak uitmaakt, tegen slechts 12 procent echt natuurgebied. De dramatische verarming is alleen op te lossen door de sleutelfactoren aan te pakken. Herstel van weidevogels lukt niet zonder verhoging van de grondwaterstand en een lagere bemesting. In de akkerbouwgebieden zal het gebruik van bestrijdingsmiddelen drastisch moeten worden gereduceerd om akkervogels te redden. “Maar ondanks snelgroeiend wetenschappelijk bewijs is de Nederlandse overheid nog steeds niet bereid een einde te maken aan de gifdeken die over Nederland ligt”, zegt Berendse.
Regionale natuurnetwerken
Dat landbouw en natuur in grote delen van Nederland elkaar dicht op de huid zitten, heeft vergaande gevolgen voor zowel de boer als de natuur. “We kunnen op de langere termijn alleen natuur behouden als we een samenhangende strategie ontwikkelen voor landbouw en natuur, en keuzes maken”, zegt Berendse in zijn afscheidsrede Tussen idealisme en wetenschap. Hij pleit voor het per streek maken van een samenhangend plan voor landbouw en natuur. “Dat kan het beste door het instellen van regionale natuurnetwerken, clusters van natuurgebieden inclusief het aangrenzende boerenland. Investeringen in agrarisch natuurbeheer, biologische landbouw en kleinschalige recreatie moeten zich dan concentreren binnen deze netwerken.”
Meer natuur
In alle gevallen is de oppervlakte grond en water die gereserveerd wordt voor natuur, de cruciale factor die bepaalt welke overlevingskansen wilde planten en dieren hebben. De meest recente berekeningen van overlevingskansen laten zien dat de benodigde oppervlakte wellicht veel groter is dan eerder werd gedacht.
Species
